تطبیق مبانی فقهی اصل قوامیت با مواد قانون مدنی

•   آرشیو : بهار 1403
•   کد پذیرش : 20027
•   موضوع : سایر شاخه ها
• نویسنده/گان : | ندا بنده علی نصرآباد، احمد خسروی
•   زبان : فارسی
•   نوع مقاله : پژوهشی
•   چکیده مقاله به فارسی : قوامیت در لغت به معنای سرپرستی و مسئولیت پذیری بوده و در اصطلاح فقهاء (قیم) به معنای سرپرستی مردان نسبت به همسران، کودکان، ناتوانان و محجوران از تصرف در اموال به کار می رود. قیم بودن مرد و زن امتیازی برای او نیست و تنها به معنای قیام به انجام وظایف سرپرستی است. هدف از پژوهش حاضر بررسی تطبیقی مبانی فقهی و حقوقی اصل قوامیت است. این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی و استناد به متون فقهی و حقوقی به بررسی مبانی اصل قوامیت در فقه و حقوق مدنی پرداخته است. بررسی تطبیقی اصل قوامیت در فقه و حقوق مدنی نشان داد، این اصل مورد پذیرش فقهاء و حقوق دانان است اما در تعیین قلمرو قاعده در مباحثی چون نفقه، معاشرت و اشتغال زوجه اختلاف نظر وجود دارد. نتیجه ی این بررسی نشان داد قوامیت و ریاست مرد، آمیزه ای از حق و تکلیف است و نمی توان آن را حق صرف برای مرد در نظر گرفت تا از این راه بر زن سلطه و برتری داشته باشد، هم چنین در مسائلی چون نفقه، معاشرت و اشتغال زوجه نمی توان با ادعای حق ریاست تصرفی انجام داد، بلکه این موارد تابع شرع و قانون می باشند.
•   لیست منابع : 1) قرآن کریم
  2) ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان‌العرب، بی جا، داراحیأ التراث‌ العربی‌، ۱۴۰۸ق
  3) ابن اثير، مبارک بن محمد، النهاية فى غريب الحديث، قم، اسماعیلیان، ۱۳۶۷
  4) انصاری، مرتضی، النکاح، قم، باقری، ۱۴۱۵ق
  5) امامی، حسن، حقوق مدنی، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۰
  6) بازگیر، یدالله، قانون مدنی در دیوان عالی کشور-حقوق خانواده، تهران، فردوسی، ۱۳۸۰
  7) بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل في تفسیرالقرآن، بیروت، دار الاحیاءالتراث، ۱۴۲۰ق
  8) بهروزی، ابوذر، وکیل خود باشیم(حقوق خانواده) ، تهران، نوآور، ۱۳۸۸
  9) بداغی، فاطمه، شروط ضمن عقد نکاح، تهران، شورای فرهنگی-اجتماعی زنان، ۱۳۸۸
  10) همو، اخلاق و حقوق در خانواده، اصفهان، حدیث راه عشق، ۱۳۸۸
  11) بستان نجفی، حسین، خانواده در اسلام، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۰
  12) جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم، اسراء، ۱۳۸۹
  13) همو، زن در آیینه جلال و جمال، قم، اسراء، ۱۳۷۵
  14) جلالی، مهدی، حقوق خانواده(نکاح و انحلال آن) ، تهران، خرسندی، ۱۳۸۹
  15) جعفری لنگرودی، محمد جعفر، حقوق خانواده، تهران، گنج دانش، ۱۳۷۶
  16) حسینى تهرانى، محمدحسین، رساله بدیعه در تفسیر آیه الرجال قوامون على النساء…، مشهد، انتشارات علامه طباطبایى
  17) حکمت نیا، محمود و همکاران، فلسفه حقوق خانواده، تهران، نشر روابط عمومی شورای فرهنگی-اجتماعی زنان، ۱۳۸۸
  18) حیدرپور، البرز، حقوق خانواده (انعقاد عقد دائم، آثار و انحلال آن) ، اهواز، مهزیار، ۱۳۸۵
  19) حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، آل بیت(علیه السلام) ، ۱۴۰۹ق
  20) خوئی، ابوالقاسم، منهج الصالحین، قم، مدینه العلم، ۱۴۱۰ق
  21) خوانساری، موسی، منیه الطالب، نجف، المرتضویه، ۱۳۵۸
  22) خوانساری، احمد بن یوسف، جامع المبارک فی شرح مختصر النافع، قم، اسماعیلیان، ۱۴۰۵ق
  23) دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۷
  24) راغب اصفهانى، مفردات فى غريب‌القرآن، تهران، نشر الكتاب، 1404
  25) رسائی نیا، ناصر، حقوق خانواده، تهران، بهینه، ۱۳۷۹
  26) رضایی اصفهانی، محمد علی، تفسیر قرآن مهر، قم، انتشارات تفسیر و علوم قرآنی، ۱۳۸۷ش
  27) زبيدى، محمّد مرتضى، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق
  28) سبزواری، محمد، کفایه الاحکام، قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۲۳ق
  29) شرتوتی، سعید، اقرب‌ الموارد، تهران، اسوه، ۱۳۸۵
  30) شیخ الاسلامی، اسعد، احوال شخصیه(ازدواج و پایان آن درمذاهب چهارگانه اهل سنت) ، تهران، نشر دانشگاهی، ۱۳۷۰
  31) شریف، علی، نفقه و تمکین در حقوق خانواده، تهران، بشارت، ۱۳۷۶،
  32) شمس الدین، محمد مهدی، مسائل الحرج فی فقه المره-حقوق الزوجیه، بیروت، مؤسسة الدولیه للدراسات، ۱۹۹۶م
  33) شایگان، علی، حقوق مدنی، قزوین، طه، ۱۳۷۵
  34) صفایی، حسین و امامی، اسدالله، مختصر حقوق خانواده، تهران، میزان، ۱۳۸۶
  35) صفار، محمدجواد، درس هایی از حقوق خانواده، تهران، جنگل، ۱۳۹۰
  36) طباطبایی قمی، تقی، مبانی منهاج الصالحین، قم، قلم الشرق، ۱۴۲۶ق
  37) طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، تهران، رجاء، ۱۳۶۷
  38) طوسی، ابوجعفر، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، مرتضویه، ۱۳۸۷
  39) عاملی، زین الدین بن علی، مسالکالأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، اسلامیه، ۱۴۱۶ق
  40) عاملی، باقر، حقوق خانواده، تهران، مدرسه عالی دختران، ۱۳۵۰
  41) عکبرى، ابوالبقاء، الکلیات، بیروت، مؤسسة الرسالة، بی تا
  42) فضل الله، محمد حسین، تاملات الاسلامیه حول المره، بیروت، دار الملاک، ۱۴۲۱ق
  43) قمی، میزا ابوالقاسم، جامع الشتات، تهران، کیهان، ۱۴۱۳ق
  44) کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی، تهران، انتشارات تهران، ۱۳۷۱
  45) همو، دوره مقدماتی حقوق مدنی خانواده، تهران، میزان، ۱۳۸۲
  46) همو، حقوق مدنی خانواده، تهران، انتشار، ۱۳۹۰
  47) کمانگر، احمد اصول قضایی حقوقی، تهران، بی نا، ۱۳۴۳
  48) معلوف، لویس، المنجد، قم، ذوی القربی، ۱۴۲۲ق
  49) مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، قم، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۰
  50) مصطفوی فرد، حامد و دیگران، «رویکرد اندیشوران شیعه به مفهوم قوامیت مرد در آیه ۳۴ سوره نساء» ، علوم قرآن و حدیث، ش۲۶، ۱۳۹۶
  51) مدرسی، محمد تقی، "تصویر نو از روابط خانواده در قرآن"، فصلنامه شورای فرهنگی-اجتماعی زنان، ش۹
  52) موسوی خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، قم، دار العلم، بی تا
  53) محقق داماد، مصطفی، بررسی فقهی-حقوقی خانواده: نکاح و انحلال آن، تهران، علوم اسلامی، ۱۳۷۹
  54) مطهری، مرتضی، مساله حجاب، تهران، صدرا، ۱۳۸۲
  55) میشل، آندره، جنبش اجتماعی زنان، ترجمه هما زنجانی زاده، مشهد، نیکا، ۱۳۷۷
  56) ملک زاده، فهیمه، "حق زوجه بر اشتغال و رابطه آن با حق زوج بر تمکین"، دو فصلنامه علمی-ترویجی فقه و حقوق خانواده، س۱۵، ش۵۳، ۱۳۸۹
  57) موسوی خمینی، روح الله، کتاب البیع، بی جا، اسماعیلیان، ۱۴۱۰ق
  58) نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵
•   کلمات کلیدی به فارسی : قوامیت، حق، تکلیف، نفقه، حاکمیت.
•   چکیده مقاله به انگلیسی : Qawamit literally means guardianship and responsibility, and in the term of jurists (guardian) it is used to mean the guardianship of men over wives, children, the disabled and those who are deprived of possession of property. Being the guardian of a man or a woman is not a privilege for him and it only means standing up to fulfill the duties of guardianship. The purpose of this research is to compare the jurisprudential and legal foundations of the principle of Qawamit. He has discussed the basics of the principle of Qawamit in jurisprudence and civil law. A comparative study of the principle of Qawamit in jurisprudence and civil law showed that this principle is accepted by jurists and jurists, but there is a difference of opinion in determining the scope of the rule in issues such as alimony, cohabitation and employment of the wife. The result of this study showed that the authority and headship of a man is a mixture of right and duty and it cannot be considered a mere right for a man to have dominion and superiority over a woman in this way, also in issues such as alimony, The socializing and employment of the wife cannot be done by claiming the right of possession, but these things are subject to Sharia and law.
•   کلمات کلیدی به انگلیسی : alimony, consistency, right, responsibility, sovereignty
•  صفحات : 23-37
•   دانلود فایل ( 2.60 MB )